Hoe kan spasticiteit behandeld worden?
Fysio- en ergotherapie
Fysiotherapie is de spil waar de behandeling van spasticiteit om draait. Samen met de fysiotherapeut gaat de patiënt aan de slag met het verminderen van spierspanning, met het behouden of het vergroten van beweging en spierkracht en met het verbeteren van dagelijkse verzorging en comfort.
Ergotherapie richt zich op de effecten die spasticiteit heeft op het dagelijks leven. Samen met de ergotherapeut gaat de patiënt aan de slag met het terugvinden van zelfstandigheid tijdens het herstel en het vinden van manieren om te kunnen omgaan met spasticiteit van dag tot dag. Partners en andere naasten worden hierin ook betrokken.
Revalidatie en farmacologische behandelingen voor spasticiteit
Er zijn verschillende andere opties om spasticiteit te behandelen. Afhankelijk van de medische toestand en de gewenste aanpak, kunnen onderstaande behandelopties overwogen worden.
Andere behandelopties
Er zijn verschillende andere opties om spasticiteit te behandelen. Afhankelijk van de gewenste aanpak en medische aandoeningen zijn er de volgende keuzes voor patiënten.
Orale medicatie (via de mond)
Er zijn niet veel behandelingen met orale medicijnen die spasticiteit bewezen verminderen. De twee medicijnen die hun werkzaamheid hebben bewezen zijn baclofen en tizanidine.
Alle orale geneesmiddelen hebben dezelfde werkzaamheid in combinatie met een grotere kans op bijwerkingen, voornamelijk vermoeidheid.
Van de orale behandelingen hebben er slechts twee (baclofen en tizanidine) op de spasticiteitsschaal (Ashworth-schaal) hun werkzaamheid bewezen bij het verminderen van spasticiteit. Ze kunnen worden gebruikt bij multiple sclerose en bij spasticiteit door ruggenmergletsel.
Intrathecale behandeling met baclofen
Intrathecale baclofen, wat betekent dat het via een pomp en een slangetje in de hersenen of het ruggenmerg wordt toegediend, is een effectieve behandeling voor spasticiteit.
Het is een langetermijnbehandeling met doorlopende toediening via een pomp in het lichaam. Intrathecale baclofen wordt vooral aanbevolen voor mensen met spasticiteit in de benen die zich soms uitstrekt in de romp.
Bij deze behandeling is een nauwgezettere controle nodig om een effectie werking te behouden en mogelijke bijwerkingen te vermijden. Bij wijd verspreide spasticiteit kan intrathecale baclofen als eerstelijnsbehandeling worden gebruikt.
Chemodenervatie
Chemodenervatie houdt over het algemeen in dat de geleiding in de zenuwen wordt onderbroken door het injecteren van een chemische stof. Dit kan zijn zowel een stof met kortdurende als langdurende werking zijn.
Verschillende vormen van chemodenervatie kunnen toegepast worden voor de behandeling van plaatselijke en ernstige spasticiteit. Maar ze zijn ook nuttig ter ondersteuning van andere behandelingen, zoals fysiotherapie.
Botulineneurotoxine
Botulineneurotoxine wordt aanbevolen als eerste start behandeling als onderdeel van een totale behandelaanpak voor spasticiteit na een beroerte. Een behandeling met botulineneurotoxine kan zorgen voor een verbeterde beweeglijkheid van de aangedane lichaamsdelen. Bijgevolg kan ook de functie van deze lichaamsdelen verbeteren. Meestal wordt botulineneurotoxine toegepast als behandeling in combinatie met fysiotherapie en/of ergotherapie.
Bij multifocale spasticiteit – waar twee of meer lichaamsdelen getroffen zijn – is het mogelijk dat de spasticiteit te uitgebreid is om volledig met botulineneurotoxine behandeld te worden. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn omdat de totale dosis botulineneurotoxine die nodig is voor een volledige behandeling de maximaal goedgekeurde dosis overschrijdt. In deze gevallen kunnen aanvullende behandelingen gebruikt worden.
Omdat botulineneurotoxine een plaatselijk werkende behandeling is, kan het specifiek de overactieve spieren die aangedaan zijn door spasticiteit verzwakken, zonder de gezonde spieren aan te tasten.
Botulineneurotoxine kan het best geïnjecteerd worden door een ervaren professional. Zo kunnen de voordelen gemaximaliseerd worden en kan een werkzaamheid op lange termijn mogelijk gemaakt worden.
Chirurgische interventies voor spasticiteit
Als symptomen van spasticiteit niet verbeteren door fysiotherapie, orale of intrathecale medicatie en/of botulineneurotoxine-injecties, kunnen deze worden behandeld met ablatie procedures. Deze worden gebruikt om abnormaal weefsel te vernietigen. In de meeste gevallen wordt gekozen voor een neurochirurgische en functionele orthopedische aanpak.
Via een operatie kunnen spieren worden ontzenuwd, of pezen en spieren worden losgemaakt, verlengd of overgeplaatst. Dit verlicht de symptomen van spasticiteit.
Om dwangstanden los te maken, wordt de samengetrokken pees operatief gedeeltelijk of volledig gekliefd, waarna het gewricht opnieuw wordt neergezet in een normalere hoek. Het gewricht wordt met gips gestabiliseerd gedurende een periode van meerdere weken, terwijl de pees opnieuw aangroeit. Na verwijdering van het gips is fysiotherapie nodig om de spieren te versterken en het bewegingsbereik van de patiënt te verbeteren.
